Θεραπείες σε πολυαισθητηριακό περιβάλλον (Snoezelen)

ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΕ ΠΟΛΥΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ SNOEZELEN

Το Snoezelen είναι ένα Πολυαισθητηριακό Περιβάλλον που στόχο έχει να διεγείρει ή να καταστείλει τις βασικές αισθήσεις χρησιμοποιώντας χρώματα, μουσική, μυρωδιές, εικόνες και διάφορα αντικείμενα αφής. Η λέξη Snoezelen προέρχεται από το συνδυασμό δυο ολλανδικών λέξεων που μεταφράζονται στην αγγλική σαν “sniffing” και “dozing”. Η λέξη “dozing” μας δείχνει ότι υπάρχει μια δραστηριότητα χαλάρωσης ενώ η λέξη “sniffing” μας δίνει μια δυναμικότερη πλευρά. Είναι μια έννοια που προσφέρει αισθητηριακή ολοκλήρωση μέσα σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον.

Aν και η λέξη Snoezelen χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φόρα το 1975 από τους Hulsegge & Verheul στην Ολλανδία, η θεωρία για τα πολυαισθητηρικά περιβάλλοντα (MSE) ξεκίνησε από δύο Αμερικανούς ψυχολόγους το 1966. Ο Cleland και ο Clark μίλησαν για την βελτίωση της επικοινωνίας, συμπεριφοράς και διάθεσης στα πολυαισθητηριακά περιβάλλοντα (MSE) που αυτοί ονόμαζαν Sensory Cafeterias. Από τότε το Snoezelen χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλούς τομείς όπως:

• Προβλήματα Αισθητηριακής Επεξεργασίας
• Μαθησιακές Δυσκολίες
• ΔΕΠ-Υ
• Αναπτυξιακές Διαταραχές
• Προβλήματα Συμπεριφοράς
• Διαχείριση Άγχους
• Διαχείριση Πόνου
• Ψυχικές Διαταραχές
• Νευρολογικές Διαταραχές, Άνοια
• Κρανιοεγκεφαλικές Κακώσεις κ.α.

Σε μελέτες αναφέρεται ότι στις ψυχικές διαταραχές μειώνει την επιθετικότητα (Bowness et al. 2008), τις ‘διαταραγμένες συμπεριφορές’ (Fava & Strauss, 2010), την απάθεια, την κατάθλιψη (Van Weert et al. 2005) και τον αυτοτραυματισμό (Moore & Henry, 2002). Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι:

Η φυσική αντίληψη αποκτά μεγαλύτερη σημασία από ότι η λεκτική κατανόηση.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι στόχοι αυτής της θεραπευτικής παρέμβασης είναι:

• Η χαλάρωση, η ξεκούραση και η ευχαρίστηση σε ένα περιβάλλον ελεύθερο από αποτυχίες.
• Η αντιμετώπιση ψυχοσωματικών διαταραχών.
• Η αντιμετώπιση του καταθλιπτικού συναισθήματος και η μείωση του άγχους.
• Ο έλεγχος και η μείωση της επιθετικότητας.
• Ο ερεθισμός και η ενεργοποίηση των αισθήσεων.
• Η δυνατότητα σε άτομα με αναπηρίες που δεν είναι σε θέση να προσλάβουν τα αναρίθμητα ερεθίσματα που εκπέμπει το περιβάλλον, να απαντήσουν σ’ αυτά ή να απομονώσουν κάποια άλλα.
• Η βελτίωση της σωματογνωσίας (της αίσθησης του σώματος) και η καλύτερη αντίληψη του εαυτού μέσα στο χώρο (Τα άτομα με νοητική υστέρηση ή / και πολλαπλές αναπηρίες χάνουν, πολύ συχνά, λόγω απώλειας ή περιορισμών στην αντιληπτική τους ικανότητας τη σχέση τους με το ίδιο τους το σώμα).
• Η μείωση της αυτοδιέγερσης. Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους και

τις πληροφορίες που δέχονται, όταν διεγείρονται εναλλάξ οι σωματικές τους αισθήσεις. Η επίμονη αυτοδιέγερση είναι μια συμπεριφορά που συχνά οφείλεται στην έλλειψη ερεθισμού των αισθήσεων.

Στη ΣΠΕΕ το Πολυαισθητηριακό Δωμάτιο – ή «Μαγικό Δωμάτιο», όπως το λένε χαρακτηριστικά τα παιδιά – παρέχει ένα ιδανικό θεραπευτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο τα παιδιά, οι έφηβοι αλλά και οι ενήλικες βιώνουν έναν διαφορετικό κόσμο ερεθισμάτων που απευθύνεται σε όλες τις αισθήσεις τους (το δωμάτιο Snoezelen αποτελείται από υλικά που ερεθίζουν την όραση, την ακοή, την αφή και την κίνηση).

Στο νερό (μέσα στον διάφανο υδροσωλήνα με τις φυσαλίδες), στους καθρέφτες, στις δεσμίδες φωτός, στην πισίνα με τα μπαλάκια, στους τοίχους, στο ταβάνι με τον έναστρο ουρανό, στο χαλί με τις οπτικές ίνες και στο δάπεδο, τα χρώματα εναλλάσσονται από το βαθύ μπλε του ωκεανού έως το ήρεμο πράσινο του δάσους και προσφέρουν έναν μαγικό κόσμο με χρώματα και ήχους (υπάρχει μουσική αλλά χρησιμοποιούνται και διάφοροι ήχοι π.χ. από τη φύση ή την πόλη κλπ).

Οι συνεδρίες μέσα στο δωμάτιο πραγματοποιούνται από όλες τις ειδικότητες σαν μια επιπλέον παρέμβαση στο πρόγραμμα κάθε θεραπευτή.Ανάλογα με το στόχο του θεραπευτή το παιδί ηρεμεί και χαλαρώνει ή διεγείρει τη φαντασία του και τις αισθήσεις του, ενώ το ίδιο είναι σε θέση να ελέγχει αυτό το περιβάλλον και να διαλέγει το θέμα του δωματίου από την ασύρματη κονσόλα που του δίνεται.